هست یا است!
بانام یزدان دادار
از اینجا شروع می کنیم:
نخست در ذهنتان پاسخ دهید:"هست" یا "است"؟ماضی است یا مضارع؟ مصدر آن چیست؟ آیا یکی است؟ اگر مضارع است بن ماضی ومضارع آن کدام است و چرا شناسه سوم شخص مفرد آن "د" نیست؟ اگر مصدرش "هستن/استن"است، پس باید از بن ماضی گرفته شده باشد درحالیکه می گوییم "هست/است"، مضارع است.
پاسخ اینجاست: ازلحاظ ریشه شناسی، هردو واژه یکی است و از ریشه " ah-" به معنی "بودن" می باشد که در زبان ایران باستان ،" ahti "(اهتی): مضارع سوم شخص مفرد گذرا بوده است که h قبل از t تبدیل به s می شده است (asti) و مصوت پایانی i در دوره ی میانه ازبین رفته و اینگونه به دوره ی دری و امروزی رسیده است ( ast: است)، چراکه فارسی امروزی و فارسی دری برگرفته از دوره ی میانه است که خود برگرفته از دوره ی باستان است. ( و این را هم بدانید که این فعل دوریشه ای بوده است:"baw-/ah- :بودن وهستن" که امروزه هردوصورت آن بکار می رود که در نشریات بعدی با سوالات شما عزیزان، بیشتر درمورد آن صحبت خواهیم کرد. )
بنابراین اگر قرارباشد برای "هست/است" مصدری فرض شود، باید آن را به صورتهای "هستیدن /استیدن" فرض کرد، یعنی "هست/است" را ماده مضارع فرض کنیم و از آنها با "ید" ماده ماضی جعلی بسازیم و سپس مصدرساز "- ن " را بیفزاییم.
" هست یا است"، کاظم رحیمی
با بهره گیری از کتاب: "Etymological Dictionary Of the Iranian Verb. Johny Cheung"
و "ماده های فعلهای فارسی دری، دکتر م.ابوالقاسمی"